Tế bo gốc được quan st trn my vi tnh ở Trung tm nghin cứu Tế bo Gốc của trường Đại Học Connecticut. (Hnh: Spencer Platt/Getty Images)


Gần đy chng ta nghe ni kh nhiều về tế bo gốc v những p dụng c vẻ huyền diệu của chng. Thật sự ra, th những p dụng ấy, theo đng danh nghĩa, hy cn xa vời lắm, c thể vi thập nin nữa l t.
Định nghĩa một cch đơn sơ, tế bo gốc (stem cells) l những tế bo nguồn gốc m từ đ sẽ sanh sản v biến đổi ra những loại tế bo khc, nhằm mục đch pht triển hay bảo tr cơ thể.


Ở loi động vật, trong đ c con người, c hai loại tế bo gốc, một l tế bo gốc từ phi vo khoảng 5-6 ngy tuổi gọi l embryonnic stem cells,v loại bo gốc trưởng thnh gọi l adult stem cells. Loại tế bo gốc từ phi c thể biến đổi thnh tất cả cc cơ phận trong cơ thể như tim, c, phổipho. Ngược lại tế bo gốc trưởng thnh chỉ c tc dụng tương đối giới hạn, sản xuất ra những tế bo ring biệt của cơ phận để bảo tr cơ phận đ.


Hai chữ trưởng thnh ở đy khng nhất thiết l chỉ c ở người lớn m để dng phn biệt với loại tế bo gốc phi. Hiện nay c 3 tiểu loại tế bo gốc trưởng thnh c thể sử dụng được, đ l tủy sống (bone marow), tế bo mỡ (adipose tissue), v tế bo mu. Mu được lấy từ cuống nhau của em b mới sanh, umbilical cord blood, thuộc thể loại thứ ba. Tất cả những loại tế bo gốc ny, nếu sử dụng cho chnh đương sự, th dụ như tế bo gốc từ cuống nhau dng cho chnh em b đ khi cần, sẽ t bị nguy hiểm hơn l dng cho người khc.

 Sử dụng tế bo gốc từ phi hiện nay bị ngăn cấm ở nhiều nước, v phải hủy diệt phi thai, trn nguyn tắc l hủy diệt nguồn sống. Nếu được php, chỉ trong vng nghin cứu khi lấy từ những phi được hiến tặng cho khoa học. Do đ, chỉ c tế bo gốc trưởng thnh được cho php sử dụng, v, cng dụng chnh được cng nhận, l, để chữa trị ung thư mu v cc bệnh về mu.





Một nhn vin phng th nghiệm đang cầm một khay đựng cc tế bo gốc ở Trung tm nghin cứu Tế bo Gốc của trường Đại Học Connecticut. (Hnh: Spencer Platt/Getty Images)
Thu hoạch v cấy tế bo gốc từ tủy sống, v tế bo mỡ th đau đớn v bất tiện, do vậy, tế bo gốc cấy từ mu của cuống nhau trở thnh thng dụng hơn. Về cơ bản, th cc loại tế bo nầy chỉ sử dụng cho chnh thn chủ, v c thể cho anh em, nhưng gần đy một số phương php chế biến c thể dng cho nhiều người khc. Tuy nhin, sự cố, vẫn c thể xảy ra khi dng.


Loại tế bo gốc về mu ny, gọi l hematopoietic stem cells, gồm những tế bo c thể sanh sản ra hồng huyết cầu, bạch huyết cầu, v tiểu cầu v chng chnh l những tế bo mu cn non. V thế, dng tế bo gốc v huyết nầy để chữa trị cc bệnh ung thư mu, liệt khng rất hiệu nghiệm.


Tuy nhin, một số nghin cứu gia, cho rằng, cc loại tế bo mu nầy c thể p dụng để chữa trị cc bệnh khc như về thần kinh, thoi vị thần kinh, v kể cả bệnh tự kỷ! Cho đến nay, khng c một nghin cứu no c tnh cch đại quy m, chứng minh cc giả thuyết nầy cả.


Một loại tế bo gốc khc c nguồn gốc về xương v sụn gọi l mesenchymal stem cell, c triển vọng dng chữa cc bệnh về xương v khớp xương, bệnh bắp thịt, bệnh da. Tuy nhin kết quả nghin cứu cn hạn chế. Tuyệt nhin, khng c nghin cứu no chứng minh rằng, tế bo gốc về mu c thể dng để chữa bệnh về khớp xương cả.


Trn thị trường, hiện nay c nhiều cng ty quảng co dng tế bo gốc về mu để chữa trị b bệnh, như cải lo hon đồng, cc bệnh thoi ha về xương sụn, v kể cả bệnh hiếm muộn, tạo ra trứng cho phụ nữ đ nghỉ kinh!


Chuyện đương nhin sẽ đến. Sẽ c một ngy, với những đột ph mới, người ta c thể sử dụng tế bo gốc để chữa trị mọi loại bệnh. Hiện nay người ta đang tm cch để biến đổi cc tế bo gốc loại trưởng thnh trở về c khả năng như loại tế bo gốc từ phi. V dụ, những tin tức về khả năng dng tế bo gốc để chữa trị bệnh tim mạch, bệnh m v hư hại vng mạc, bệnh liệt v chấn thương cột sống hay tạo ra trứng v tinh trng từ tế bo gốc mỡ, l c thực, nhưng vẫn cn trong vng th nghiệm.

 Trong khi chờ đợi, cc chuyn gia khuyến co, nn cẩn trọng về tưởng dng tế bo gốc bn trn thị trường, nhất l loại tế bo gốc đến từ mu để chữa b bệnh. Nếu cần, nn tm hiểu kỹ lưỡng nguồn gốc v cơ sở của việc chữa trị với tế bo gốc trước khi quyết định.


BS. Hồ Ngọc Minh